مدیریت سیستمهای اطلاعاتی (MIS) چیست؟

1- پشتیبانی در کمک به استفاده از زنجیره داده های داخلی که باید آخرین و واقعی ترین اطلاعات باشند و به سرعت در دسترس مدیران قرار گیرند. این کمکها به کاهش هزینه های مدیریت بهره وری کمک می کنند و تحت عنوان ""آنالیز جریان کسب و کار"" و یا "" سیستم مدیریت کسب و کار P2P "" از آنها یاد می شود.

2-  هر شرکت موفقی یک یا دو عملیات کسب و کار دارد که آنها را بهتر از رقبا انجام میدهد. به این عملیات معمولا شایستگی های محوری گویند. در صورتی که این شایستگی محوری مدت زیادی سازمان را در بازار بالا نگه دارد به آن برتری پایدار رقابتی گوییم. برای اینکه یک شایستگی محوری به برتری پایدار رقابتی تبدیل شود باید تقلید از آن مشکل باشد، یکتا و پایدار باشد، برای رقابت یک امتیاز به حساب آید و در چندین موقعیت قابل استفاده باشد. لیست بسیار بلندی از این نوع قابلیت ها وجود دارد که میتوان از آن بین به شهرت خوب شرکت، قیمت پایین، کیفیت محصول، تیم مدیریت کارآمد، انحصار محصول و ... اشاره کرد. در عین حال برخی معتقدند که هیچ کدام از موارد یاد شده نمیتوانند در دراز مدت پایدار بمانند و تنها برتری رقابتی پایدار، ساخت ساختاراطلاعاتی مناسب و قدرتمندی است برای یافتن یک برتری مناسب در بازار در هر زمان مستقل از اینکه چه تغییراتی رخ می دهد.

3- سیستمهای اطلاعاتی اغلب از برتریهای رقابتی پشتیبانی و گاهی آنها را تولید می کنند. سرعت بالای تغییرات، دسترسی سریع به اطلاعات به روز را بسیار حیاتی ساخته و  خود سیستمهای اطلاعاتی به یک برتـــری رقابتی تبدیل شده اند.

نظارت بر بهره وری :

سیستمهای اطلاعات مدیریتی تنها محدود به آمار و آنالیز داده ها نیستند. آنها میتوانند به عنوان ابزارهای مدیریت هدفمند مورد استفاده قرا گیرند. این سیستمها در موارد زیر کمک کننده میباشند:

 تولید اهداف مرتبط و قابل اندازه گیری

 نظارت بر نتایج و بهره وری

 اعلام اختار، گاهی به طور روزانه، برای مدیران در هر رده از سازمان، راجع به هر گونه اختلاف بین نتایج کار و اهداف و بودجه های از پیش تعیین شده

عملاً کارمدیر سیستم اطلاعات مدیریت ارائه گزارشات روزآمد واطلاعات مفید به مدیرشرکت یا موسسه برای برنامه ریزی های آینده وتصمیم گیری می باشد این مدیر برای گردآوری داده ها وپردازش آنها نیاز به سیستم های اطلاعاتی ورایانه‌ای وحتی سیستم های خبره می باشد پس مدیریت سیستم هم باید دید مدیریتی وسیستمی داشته واز امکانات سیستم های اطلاعاتی وفن آوری اطلاعات استفاده کند که لازمه این استفاده، دانش سوادرایانه‌ای وسواد اطلاعاتی می باشد. 

مقدمه :

درمیان سرمایه های یک سازمان اعم از نیروی انسانی، سرمایه های مالی، ماشین آلات و تجهیزات، اطلاعات، باارزشترین آنهاست واین مساله به این دلیل است که تمام امکانات فیزیکی ومحیطی ازطــــــــــــریق اطلاعات توجیه می شونداطلاعات ممکن است بصورت استراتژیکی مورد استفاده قرارگیرد وامتیازات قابل رقابت برای سازمان کسب کند                  

یا زمینه های رقابت را بین سازمانها تغییر دهد وامتیازات قابل‌ توجهی   برای سازمان کسب کند یا زمینه های رقابت را بین سازمانها گسترش دهد یا صنایع رامتحول سازد وفرصتهای جدید بازرگانی برای آنها پدید آورد. یک سازمان باید بتواند سیستم اطلاعاتی ایجاد کند که قادرباشد نیازهای اطلاعاتی اکثریت رادردرون سازمان برآورد، سازد.                                   

 ومساله مهم در این میان استفاده ی بهتر از این اطلاعات برای مدیریت بهتر می باشد ویکی از قدیمی ترین سیستم ها برای همیاری مدیران در این زمینه سیستم های اطلاعات مدیریت می باشد.   

چکیده تعریف سیستم اطلاعات مدیریتی:

سیستم اطلاعات مدیریتی به مجموعه عناوین و ابزاری اطلاق می شود که اطلاعات مورد نیاز مدیران سازمان را در زمینه ها و حیطه های مسئولیت حرفه ای آنان، بادقت، در زمان مناسب و شکلی مطلوب فراهم می کند. هدف اساسی MIS حمایت از سطوح مدیریتی میانی سازمان از طریق عرضه اطلاعات در قالب های متناسب با نوع بهره برداری مدیران است.

سیستم اطلاعات مدیریت:

 سیستمی منسجم برای تهیه اطلاعات به منظور حمایت از برنامه ریزی ، کنترل وعملکرد سازمان است که از طربق ارائه گزارشهای خاص مدیریتی وظایف مدیریت میانی را پوشش میدهد.

سیستمهای اطلاعات مدیریتی ( MIS ) سیستمهای اطلاعاتی عموما مکانیزه ای هستند که در داخل سازمانها به کار می روند و شامل تمام کانالهای اطلاعاتی و ارتباطات آن سازمان میشوند. یک سیستم اطلاعاتی شامل تمام المانهایی است که در جمع آوری داده ها و تغییر و انتشار اطلاعات نقش دارند و معمولا در بر گیرنده سخت افزار، نرم افزار، افراد، کانالهای ارتباطات و خود داده ها و اطلاعات است. عملیات این سیستم شامل جمع آوری داده ها، پردازش داده ها و تبدیل داده های خام به اطلاعات ارزشمند، ذخیره و بازیابی داده ها و  اطلاعات و تولید خروجی هایی نظیر گزارشات مدیریتی میباشد. فیلدهای مورد توجه در سیستم اطلاعات مدیریتی شامل مدیریت کسب و کار، مباحث تجاری و مهندسی نرم افزار است و نقش عمده این سیستمها در سازمان را میتوان در پشتیبانی روند و عملیات کسب و کار، پشتیبانی اتخاذ تصمیمات مدیریتی و پشتیبانی اتخاذ استراتژیهای رقابتی خلاصه کرد. در واقع یک سیستم اطلاعات مدیریتی (MIS) بر خلاف Transaction Processing Systems ها    (TPS)به ارائه اطلاعات خام و سطح پایین نمی پردازد و اطلاعاتی را ارائه می کند که در اخذ تصمیمات مدیریتی حایذ اهمیت باشند. این امر در مواجهه با حجم انبوه اطلاعات اهمیت خود را نشان میدهد و با پردازشهای مفیدی که انجام میدهد به مدیران در انجام وظایف خود یاری میرساند.

MIS کنترل وبازسازی اطلاعات رااز دنیای محیطی وعملیات بازرگانی داخل سازمان بعهده دارد، بطریقی که باسازماندهی وانتخاب داده ها اطلاعات لازم را جهت اتخاذ تصمیم، برنامه ریزی وکنترل برای مدیران آماده سازد سیستم اطلاعاتی مدیریت نامیده می شود. مدیران همواره بدنبال اطلاعات هستند واتخاذ تصمیمات آنان براساس داده های مرتبط وبا موضوع تصمیم است.

حاصل رشد سیستم های اطلاعات مدیریت تغییرات درعملیات وفعالیتها ووظایف سازمانهای تجاری دنیا به شرح است:
1-مدیریت متمرکز وتکیه برمحورهای تمرکز اطلاعات وبهره گیری ازفن‌آوری پیشرفته
2-طراحی اطلاعات وارائه گزارشات لازم موردنیاز برای اتخاذ تصمیم مدیریت، برنامه ریزی وکنترل سازمان
3-طراحی سیستم اطلاعات مدیریت باتکیه برکنترل وسیستم های اطلاعاتی مدیریت کنترل پروژه ها
نتایج حاصل ازاین مفاهیم، MIS یا سیستمهای اطلاعاتی مدیریت نامیده می شوند. هدف سیستمهای اطلاعاتی مدیریت افزایش روند ارائه واداره اطلاعات وکاهش حـــــدس وگمان درحــــــل مشکلات درسطوح مختلف سازمانی ازطــــــریق سیستمهای بازخوراطلاعات وبازتاب بازیابی اطلاعات درجهــت تکامل داده های جدید به سیستم است. MIS شامل سه جزءاست:مدیریت،اطلاعاتوسیستم.
 MIS نه تنها مدیران رادرامور استراتژیک حمایت می کند، بلکه درتصمیمات تکراری وروزمره نیز اطلاعات لازم رادراختیار مدیران تاکتیکی قرارمی دهد وآنها راقادر می سازد تابه اطلاعاتی دست یابند که جهت تصمیماتشان کمک موثری باشد. MIS می تواند تصاویری از مغایرتها وانحرافات از برنامه های تعیین شده رانیز آشکار سازد چنین اطلاعاتی ازطریق تهیه گزارشات مدیریت درقالبها وتصاویر منطقی وقابل تعبیر وتفسیر وتجربه وتحلیل دراختیار مدیریت قرار می گیرد. زیرمجموعه های سیستم MIS عبارتند از: سیستمهای اطلاعاتی مدیریت نیروی انسانی، سیستمهای اطلاعاتی مدیریت مالی وحسابداری، سیستمهای اطلاعاتی مدیریت تولید وسیستمهای اطلاعاتی بازاریابی وفروش که متکی برپایگاههای مشترک ومتقابل است. مدیران MIS بایستی ازدنیای حقیقی وسیستمهای موجود درسازمان مطلع باشند تابتوانند نقش موثری راایفا کنند وبهمین دلیل بایستی اطلاعات صحیح دراختیارشان قرارگیرد. یکی از نقشهای مهم مدیرMIS، آگاهی وتفسیر ازعوامل محیطی وبیرونی سازمان است. مدیران MIS بایستی ازارزشهای سیستمهای موجود مطلع گردند واینکه سیستمهای دستی موجود چه اطلاعات ونقشی رابعهده دارند. عملاً مدیرMIS برای طراحی وکنترل شرکت به معاون خدمات اجرایی یامعاون ارشد گزارش می دهد دربسیاری از شرکتها، شاخه معاونت MIS بوجود می آید که گزارش خورامستقیماً مدیریت عالی تسلیم می‌دارد. (مومنی 1372، 32،26-23)
به سبب مزایای MIS چون ارتباطات نزدیکتر، کنترل دقیقتر وگردآوری داده های مطمئن تر وپردازش سریعتر داده ها وتبدیل آنها به اطلاعات مدیران، از سیستمهای اطلاعاتی مدیریت در برنامه ریزی سازماندهی، رهبری وایجاد انگیزه، گزارش‌دهی و کنترل استفاده کرده واین اعمال مدیریتی رابا نهایت دقت وکارآیی، درمدت زمان بسیارکمتری درسازمان انجام می دهد. حال برای انجام این کارها مدیریت یاید واسطی به نام مدیرسیستم اطلاعاتی مدیریت برای ارائه بهتروخدمات برای مدیریت ، ضروری می باشد. موسساتی که به سیستمهای اطلاعات مدیریت اولیه مبادرت نمودند چیزهای دیگری فراگرفتند.در این دوره مشخص شد که  مانع عمده در استفاده از سیستم‌های اطلاعات مدیریت،  مدیران هستند. مدیران به عنوان یک گروه درمورد رایانه اطلاعی نداشتند آنان ازکارهای خودآگاه ومی دانستند چگونه مسائل راحل کنند؛ لکن به اندازه کافی درمورد نقش اطلاعات درحل مسائل تأمل نکرده بودند. درنتیجه برای مدیران بیان این که دقیقاً‌ازسیستم اطلاعات مدیریت چه می خواهند دشواربود. این وضعیت برای متخصصین اطلاعات غیرقابل تحمل بود زیراکه دانسته های آنان از مدیریت کم بود، آنها نمی دانستند چه سؤالاتی راپرسش نمایند، با طی زمان مدیران درباره رایانه ودرمورد فرآیندهای مورد اجرا درحل مسائل تجربه آموختندو متخصصین اطلاعات نیز مبانی مدیریت رافراگرفتند. سیستم های اطلاعات مدیریت برای انطباق بیشتر بانیازهای مدیران اصلاح وتوسعه یافت.  عاقبت جایگاه سیستم اطلاعات مدیریت به عنوان یک زمینه عمده استفاده ازرایانه مستحکم شد. سیستم اطلاعات مدیریت به دوطریق عمده درحل مساله کمک می کند: یک منبع اطلاعات درپهنه سازمان فراهم می نماید ونیز به شناسایی ودرک مساله کمک می‌کند. نورساطع از سیستم اطلاعات مدیریت بااین هدف است که برای مدیران علائم مساله یا متحمل الوقوع بودن مسائل را اعلام دارد. ضعف عمده سیستم اطلاعات مدیریت آن است که نمی‌تواندنیازهای خاص هرفرد را برطرف کند، مساله رابرآورد سازد. اغلب اوقات سیستم اطلاعات مدیریت اطلاعات دقیق موردنیاز رافراهم نمی کند مفهوم سیستم پشتیبان تصمیم درپاسخ به چنین نیازی بوجود آمد(مک لوید 1378، 5-434،411).

گاهی راه اندازی MIS در شرکت موجب ترس کارکنان وحتی مدیران می شود مدیریت شرکت می تواند بااجرای تدابیر زیراز ترس کارکنان بکاهد:

1-استفاده ازرایانه به عنوان یک وسیله ارتقای شغلی بادان کارهای تکــــراری خسته کننده به رایانه ودادن کارهایی که تواناییهای آنهارابه چالش برمی‌انگیزد؛
2-استفاده ازارتباطات رسمی برای حفظ آگاهی کارکنان ازتوجهات شرکت ؛
3-ساخت یک رابطه مطمئن بین کارکنان، متخصصان اطلاعاتی ومدیریت؛
4-اهداف شرکت رادرراستای نیازهای کارکنان مشخص کنند (Mcleod 348-349).
درنهایت قابل توجه است که امروزوظایف MIS ازمدیران فراتررفته وکلاً MIS با کاربرد رایانه درخـــــــدمات تجارت وشرکتها درآمده است امروزه دردفتر هرشرکتی بخش MIS یامعاونت MIS رامی توان مشاهده کرد.

مفهوم داده کاوی :

 عبارت داده کاوی مترادف با یکی از عبارت های استخراج دانش، برداشت اطلاعات، وارسی داده ها و حتی لایروبی کردن داده هاست که در حقیقت کشف دانش در پایگاه داده ها[1][1] (KDD ) را توصیف می کند. بنابراین ایده ای که مبنای داده کاوی است یک فرآیند با اهمیت از شناخت الگوهای بالقوه مفید، تازه و درنهایت قابل درک در داده هاست. واژه کشف دانش در پایگاه داده ها در اوایل دهه 80 در مراجعه به مفهوم کلی، گسترده، سطح بالا و به دنبال جستجوی دانش در اطلاعات شکل گرفته است. داده کاوی کاربرد سطح بالای فنون و ابزار بکار برده شده برای معرفی و تحلیل داده ها ی تصمیم گیرندگان است.  اصطلاح داده کاوی را آمار شناسان، تحلیل گران داده ها و انجمن سیستم های اطلاعات مدیریت به کار برده اند در حالی که پژوهشگران یادگیری ماشین و هوش مصنوعی از KDD بیشتر استفاده می کنند. در ادامه چند تعریف از داده کاوی ارائه می شود.

1-  «داده کاوی یا به تعبیر دیگر کشف دانش در پایگاه داده ها، استخراج غیـــــر بدیهی اطلاعات بالقـوه مفید از روی داده هایی است که قبلاً، ناشناخته مانده اند. این مطلب برخی از روش های فنی مانند خوشه بنـدی، خلاصه سازی داده ها، فراگیری قاعده های رده بنــدی، یافتن ارتباط شبکه ها، تحلیــــــل تغییرات و کشف بی قاعدگی را شامل می شود »  (پیاتتسکی شاپیرو، ماتئوس کریستوفر)

2 - « داده کاوی در حقیقت کشف ساختارهای جالب توجه، غیر منتظره و با ارزش از داخل مجمــــوعه وسیعی از داده هامی باشد و فعالیتی است که اساساً با آمار و تحلیل دقیق داده ها منطبق است» هند (1998)   

 3- « داده کاوی فرآیند کشف رابطه ها، الگوها و روندهای جدید معنی داری است که به بررسی حجم وسیعی از اطلاعات ذخیره شده در انبارهای داده با فناوری های تشخیص الگو ( مانند ریاضی و آمار )  می پردازد». ( سایت کشف دانش در پایگاه داده ها در جهت کشف اطلاعات مفید از مجموعه بزرگ داده هاست. دانش کشف شده می تواند قاعده ای باشد تا ویژگی های داده ها، الگوهایی که به طور متناسب رخ  می دهند، خوشه بندی موضوع های درون پایگاه داده ها و غیره را توصیف می کند.

یک کاربر سیستم KDD بایستی درک بالایی از قلمرو داده ها به منظور انتخاب زیر مجموعه صحیحی از داده ها، رده مناسبی از الگوها و معیار خوبی برای الگوهای جالب داشته باشد. بنابراین سیستم KDD باید ابزارهایی با اثر تعاملی داشته باشد نه سیستم های تجزیه و تحلیل خودکار. لذا کشف دانش از پایگاه داده ها باید مثل یک فرآیند شامل گام های زیر باشد:

1-    درک قلمرو                                         3- کشف الگوها (داده کاوی)

2-   آماده کردن مجموعه داده ها                     4- پردازش بعد از کشف الگو

حمل و نقل و جابجائی کالا و مسافر، بعنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشر، همواره به عنوان شاخصی مطرح بسیار مهم در برنامه‌ریزی‌های کلان هر جامعه، ‌مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

درعصری که به آن ”عصر انفجار اطلاعات“ اطلاق می‌گردد، فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات بعنوان ابزاری کارآمد برای متخصصین رشته های گوناگون، موجبات تسهیل و تسریع ارائه خدمات را فراهم نموده است.

در همین راستا،مهندسین حمل و نقل نیز سعی بر آن داشته‌اندتا از فن‌آوری اطلاعات (IT) بعنوان راهکاری مناسب درجهت از میان برداشتن معضلات اساسی مدیریت ترافیک بهره‌ جسته‌ و مشکلات آنرا به حداقل ممکن کاهش دهند و در این مقاله سعی بر آن است تا اندکی از کاربرد‌های IT در حمل و نقل تشریح شود.

 در سالهای اخیر، جوامع پیشرفته با بهره جوئی از امکاناتی که امروزه بعنوان ره آوردهای IT شناخته میشوند، با ایجاد سیستمهای هوشمند حمل و نقل یا ITS‌ یک زیرساخت مطلوب و مناسب جهت تحقق و دستیابی به اهداف متخصصین فراهم شده است.

مدیریت و برنامه ریزی دقیق و کارآمد در حمل و نقل و ترافیک ، استفاده بهینه از منابع، کاهش صدمات و افزایش ایمنی و آرامش، کاهش هزینه و اثرات نامطلوب زیست محیطی، ‌کاهش مصرف انرژی و تأخیرهای ناخواسته در طول سفر و در نهایت جلب رضایت مسافرین و روانسازی جریان ترافیک و حمل و نقل، ‌همواره از مقاصد ومطلوبهای برنامه ریزان حمل و نقل در استفاده از ITS برشمرده می‌شوند.

در همین راستا میتوان بصورت دقیقتر ،‌مهمترین عملکردهای ITS را چنین برشمرد :

- مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت

- مدیریت و کنترل حوادث

- مدیریت و پشتیبانی وسائل نقلیه امدادی

- مدیریت اخذ الکترونیکی عوارض , هزینه پارکینگ , خرید و رزرواسیون بلیط و...

- مانیتورینگ و کنترل حمل و نقل سنگین

- مدیریت و ناوبری پیشرفته

- مدیریت حمل و نقل عمومی

- مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده و ...

روشن است که هر یک از موارد مذکور بدون بهره جوئی از ره‌آوردهای IT قابل دستیابی و انجام نبوده است. بطور مثال کنترل و برنامه‌ریزی چراغهای راهنمائی در داخل شهرها بعنوان یک مسئله مهم از مقوله مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیک و روانسازی آن , همواره مطرح می باشد. بصورت خلاصه نحوه عملکرد این سیستم را می‌توان بدین شرح توصیف نمود که حجم و میزان تراکم خودروها توسط حسگرهای گوناگونی که در زیر سطح جاده و یا در حواشی آن نصب شده‌اند ، سنجیده شده و جهت

پردازش و اخذ تصمیم، توسط ابزارهای ارتباطی همچون فیبر نوری یا بصورت wireless، به مراکز کنترل مرکزی ارسال می‌گردد و در آنجا بر اساس اصول و محاسبات مدیریت ترافیک و فاز بندی چراغها، توسط نرم افزارهای مفید با در نظر گرفتن شرایط متفاوت و مطروح، زمان بهینه توقف پشت چراغ و یا حرکت در حالت سبز، پردازش و دستورات لازم به دستگاههای کنترل کننده چراغها ارسال می‌گردد.

امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا استفاده از این سیستم رایج و مرسوم است و در کلان شهر تهران نیز شاهد بهره‌جوئی از آن در بیش از 150 تقاطع می‌باشیم. از محاسن این سیستم می‌توان به کاستن از تاخیرهای بی مورد , کاهش زمان سفر و جلب آرامش و رضایت مسافر، ایجاد موج سبز در حرکت ، کاهش تصادفات و... را نام برد.ایجاد چنین سیستمی ، همراه با اتصال آن به یک شبکه اطلاعاتی یا سایت اطلاع رسانی ، به سادگی می‌تواند قبل از شروع سفر، مسافر را در انتخاب مسیر مطلوب یاری رسانده و در کاهش حجم ترافیک تأثیر بسزائی داشته باشد.

 بدیهی است در صورت ایجاد چنین سیستمی حتی گوشی‌های تلفن همراه نیز که امروزه توانائی برقراری اتصال با شبکه‌های اطلاع رسانی را دارا هستند , قابلیت دریافت اطلاعات و اخبار مربوط به ترافیک را خواهند داشت. روشن است بدین ترتیب پیشنهاد یک مسیر مطمئن و به دور از تراکم‌های ناخواسته توسط سیستمهای اطلاعاتی و هوشمند و انتخاب آن توسط مسافر در روانسازی جریان ترافیک تأثیر مطلوب و شایانی خواهد داشت. ضمن اینکه کاستن از مصرف سوخت خودرو و کاهش آلودگی هوا، زمان سفر و بالا بردن ضریب اطمینان در رانندگی و آرامش در مسافر از نتایج مطلوب و دائمی آن بوده و از آثار سیستمهای ناوبری پیشرفتهITS به شمار می‌آید. تکنیک اطلاع رسانی به رانندگان امروزه در شهر تهران بصورت رادیوئی و توسط کانال پیام و در برخی نقاط بر روی تابلوهای اطلاعاتی انجام می‌پذیرد که از ابتدائی ترین شیوه های مطرح در مطلع نمودن رانندگان از شرایط ترافیکی محسوب میگردد.

در برخی موارد ارائه اطلاعات جهت انتخاب سایر شیوه ها و سیستمهای حمل و نقل و دستیابی به مقصد توسط دیگر وسائط نقلیه و یا ارائه اطلاعاتی راجع به سطوح سرویس و عرضه خدماتی که در مقصد به مسافر ارائه می‌شوند نیز بعنوان دیگر کاربرد ‌‌های سیستمهای ناوبری پیشرفته به شمار می‌آیند. در سیستمهای اطلاعاتی مربوط به کنترل و برنامه ریزی حمل و نقل انتقال اخباری که به بروز شرایط غیر عادی و یا تصادفات مربوط می‌گردد حائز اهمیت است چرا که در هر دو حالت میتوان به موقع تدابیر لازم جهت تغییر مسیر مسافر را اندیشید و از ازدحام‌های ناگهانی جلوگیری نمود.

ITS چیست؟

از اساسی ترین زیر ساختهای لازم برای توسعه صنایع و افزایش سطح رفاه اجتماعی هر کشور وجود حمل ونقل آسان و ایمن است.امروزه  مشکلات مربوط  به حمل و نقل از قبیل تراکم ،تصادفات،آلودگی ها ی زیست محیطی و .... با توجه به رشد آرام جاده ها در مقابل تعداد زیاد خودروها و انساسها که روز به روز افزایش می یابند،مدیران کشور ها را بر آن داشته است تا با نیم نگاهی به تکنو لوژی های جدید و استفاده از تکنولوژی الکترونیک و ار تباطات به حل مشکلات و بهبود کارایی سیستم حمل و نقل بپردازند وITS در واقع استفاده از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و الکترونیک  در  زیرساختهای حمل و نقل یک کشور برای افزایش کارایی ،مدیریت ونظارت سیستم حمل و نقل است. که باجمع آوری ،پردازش،یکپارچگی و انتشار اطلاعات  راه حل هایی را به مسافران ، رانندگان و اولیای امور   میدهد. در واقع ITS  تکنولوژی استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات برای بهبود سیستم حمل ونقل و برنامه ریزی برای کارهای آتی است که به کمک مدیران و کاربران سیستم حمل و نقل می آید تا مشکلات حاصل از توسعه شهری و ترافیک و تراکم در نواحی درون و برون شهری را کاهش دهد و همچنین افزایش سطح ایمنی و تسهیل شدن کارها را داشته باشد. سیستم های اطلاعاتی  آن سیستم های یکپارچه ای هستند که اطلاعات را از نقاط مختلف یک شهر,منطقه و یا یک کشور و هر حوزه ای که برای سیستم حمل و نقلی تعریف شده باشد ,جمع آوری کرده وپردازش میکنند  و اطلاعات  حاصل را دراختیار کاربران و مدیران حمل و نقلی و یا سایر سیستم ها برای عملکرد بهتر قرارمیدهند که البته تمام اینها از طریق شبکه ارتباطی و زیر سیستم های آن انجام میشود.  

طرح معماریITS :

پیاده سازی خدمات در هر کشور بستگی زیاددی به شرایط فرهنگی ، اقلیمی ، اقتصادی آن  کشور دارد و طرح معماری آن باتوجه به نیازهای هر کشور تعیین میگردد و معماری ITS در کشور های  مختلف متفاوت است مثلاَ کشوری مثل آمریکا بنا به وسعت زیادی که دارد از فناوری ماهواره برای ارتباط نقاط مختلف شبکه ارتباطی حمل و نقل خود استفاده کرده است و همچنین بنا به شرایط اقلیمی و اب و هوایی خود بیشتر روی خدمات کاربری  آب و هوایی کا ر کرده است و نیز کشوری مثل جزیره ژاپن به دلیل شرایط منطقه ای خود تکنولوژی و مساحت کم و عدم دسترسی ناوگان حمل و نقل سایر کشورها به شبکه راههای آن ,طراحی و ساخت راههای هوشمند را برای ایجاد ارتباطات لازم  را در دستور کار خود قرار داده است. که از نظر عملکرد و هزینه و خدمات قابل دسترس با کشور آمریکا متفاوت است . بنابراین در طراحی معماری ITS  و خدمات کاربری آن کپی برداری از کشور های دیگر جایز نیست و هر کشوری برای طراحی آن نیاز به کار کارشناسانه و برنامه ریزی و عزم ملی والبته کار های تحقیقاتی برای شناخت نیازها و اجرای ITS دارد.وفعلا در کشور ما طرح جامعی از ITS ارائه نشده است .که در طرح معماری ان باید ارگانها و ساز مانهای مختلف با کار مستمر و هماهنگ به طراحی و اجرای آن بپردازندو درمعماری آن باید  به یکپارچه بودن سیستم که باعث جلوگیری از تکرار سر مایه گذاری وهدر رفتن انرژی و هزینه میشودو همچنین استانداردهای جهانی که باعث سازگاری با کشور های همجوار میشود ، توجه شود. اما ارتباط سیستم های حمل ونقل.

 فایل سیستم:( File System)

در یک سیستم عامل به ساختار کلی نامگذاری ، ذخیره سازی و سازماندهی فایل ها گفته می شود . سیستم فایل ها ، داده ها را به واحدهایی به نام Cluster تقسیم بندی می کنند . هر کلاستر می تواند فقط بخشی از یک فایل را نگه دارد . یک فایل ممکن است چندین کلاستر را به خود اختصاص دهد ،و مقداری فضای خالی در آخرین کلاستر بلا استفاده باقی بماند . کلاستر های کوچک می توانند داده های بیشتری در یک دیسک جای بدهند ( چون فضای بلا استفاده کمتری به وجود می آورند ) اما کلاستر های بزرگ ، کارایی را بالا می برند ( در کلاسترهای بزرگتر ، داده های بیشتری می تواند در هر کلاستر نگهداری شود . بدین معنی که برای بازیابی آن ، سیستم کار کمتری انجام می دهد و در نتیجه به طور کارآمدتر و سریعتر آن را بازیابی می کند ) اندازه کلاستر در اندازه دیسک سختی که کامپیوتر می تواند پشتیبانی کند نیز نقش دارد. Fat مخفف File Allocatin Table ، جدول تخصیص فضا به فایل . این جدول که در نزدیکیهای ابتدای دیسک سخت ذخیره می شود ، توسط سیستم عامل نگهداری می شود تا فضای مورد استفاده برای ذخیره سازی فایل ها را مدیریت کند . این جدول وظیفه نگهداری فضاهای موجود در دیسک را بر عهده دارد تا سگمنت های خراب غیر قابل استفاده ، علامت گذاری شوند و قسمت های مختلف یک فایل با یکدیگر مرتبط شوند . در واقع هنگام ذخیره داده ها روی دیسک سخت ، سیستم جهت دستیابی به کلاسترهای خالی با Fat مشورت کرده و هم در هنگام اجرا فایل ، Fat را جستجو می کند تا کلاسترهای مرتبط با آن را یافته و اطلاعات ذخیره شده در آن کلاسترها را بخواند . دو نوع Fat اصلی وجود دارد : Fat 16 , Fat32 :Fat 16 این سیستم فایل ، یک سیستم فایل 16 بیتی است ، زیرا کلاستر هایی را تشخیص می دهد که 16 بیت طول ( یا رقم ) دارند . اندازه کلاسترهای Fat بسته به مقدار فضا درایوی است و از آنجا که Fat16 نمی تواند به اندازه Fat32 کلاستر داشته باشد ، برای پوشش دادن به مقدار یکسانی از فضا به کلاسترهای بزرگتری نیاز دارد . Windows XP کلاسترهای 64 کیلو بایتی را برای Fat16 پشنیبانی می کند. چون Fat16 فقط 65,536 کلاستر را پشتیبانی می کند ، با این سیستم فایل ، حداکثر یک پارتیشن 4 گیگابایتی را می توان تقسیم بندی کرد. :Fat32 یک سیستم فایل 32 بیتی است ، می تواند کلاسترهای بیشتری را نسبت به Fat16 آدرس دهی کند . در نتیجه Fat32 می تواند از کلاسترهای کوچکتری برای کارآمدتر کردن سیستم ذخیره سازی ، بهره بگیرد . همچنین بدین مفهوم است که Fat32 می تواند پارتیشنهای بزرگتری را پشتیبانی کند . Fat32 با کلاسترهای 32 بیتی می تواند پارتیشنهایی تا 8 ترا بایت را پشتیبانی کند. NTFS مخفف NT File System می باشد . در سیستم فایل fat ، جدول تخصیص فضا File Allocation Table داشتیم و در اینجا جدول فایل اصلیMFT: Master File Table داریم . البته MFT بسیار پیچیده تر است . MFT صفات فایل را برای هر فایل ذخیره شده در پارتیشن NTFS ذخیره می کند . صفات فایل هر چیزی را که لازم است درباره یک فایل دانست ، توصیف می کند . در NTFS حتی داده های موجود در یک فایل نیز صفت فایل محسوب می شود . اسم ، مکان ، و اطلاعات امنیتی نیز ، از دیگر صفات فایل محسوب می شود NTFS در صورت امکان همه صفات فایل را ، شامل داده های فایل ، در MFT ذخیره می کند . هر چند در اکثر موارد ، جای کافی برای ذخیره همه صفات در MFT وجود ندارد . در این زمان صفت داده ای به خارج MFT انتقال می یابد. بعنوان یک فایل Metadata مشهور است Metadata; اساسا داده هایی درباره خود Data است . بعنوان مثال عنوان ، موضوع ، مولف و اندازه یک فایل ، Metadata آن فایل را تشکیل می دهند NTFS از فایلهای Metadata برای مدیریت داده های روی پارتیشن بهره می گیرد. تفاوت دو سیستم فایل NTFS و Fat32 ؟ NFTS می تواند تعداد کلاسترهای بیشتری را نسبت به Fat32 پشتیبانی کند . در نتیجه ، کلاسترهای NTFS عموما کوچک و برای حفظ فضای دیسک سخت ، کارآمد هستند . یکی دیگر از مزایای NTFS پشتیبانی آن برای مجوزهای فایل و دایرکتوری است . این خصوصیت امنیتی ، اطمینان می دهد که فقط کاربران خاصی به فایلها و دایرکتوری ها ی ویژه دسترسی دارند . در میان آنچه ذکر شد ، سیستم فایل کارآمد NTFS است . چون می تواند برای پارتیشنهای 2 گیگابایت و بیشتر ، کلاسترهای 4 کیلو بایتی ایجاد کند ، که بهترین تعادل بین سرعت عمل دیسک سخت و صرفه جویی در فضای دیسک را فراهم می سازد . و در واقع بهترین کارآیی را به سیستم می دهد .

مجله امریکایی computer world جدیدترین شماره اش (17 جولای)  را اختصاص داده به آینده مالی مشاغل حوزه IT  . ... سه گروه تحقیقی نتیجه گرفته اند که در سال 2010  میلادی، یعنی حدودا ده سال بعد از پیشرفت اینترنت و IT  ، مهمترین مهارت برای پیشرفت شغلی در حوزه کامپیوتر ، نه مهارتهای تکنیکی و برنامه/کد نویسی، بلکه تسلط بر دانشهای مدیریت و بیزینس و سرویس دهی به مشتری است. بویژه در کشورهایی چون امریکا که out sourcing (محول کردن سرویسها و تولیدات به کشورها و بیزینس های خارجی  بخاطر پایین بودن  دستمزد و هزینه هایشان)  و اتوماسیون خط تولید،سرویس و برنامه نویسی ، باعث حذف تعدادی از مشاغل خواهد شد. در زیر، نتیجه این تحقیق را می بینید:

مشاغلی که پولسازتر خواهند بود:

Enterprise architecture  (طراحی بلو پرینت و ساختار یک سازمان/ بیزینس)
 Project leadership  (رهبری پروژه ها)
Business process re-engineering  (باز طراحی/ بازسازی پروسه کاری یک بیزینس)
Project planning, budgeting and scheduling  (طراحی،پیش بینی/اختصاص بودجه ،منابع انسانی و وظایف )
 Third-party provider managers ( مدیرانی که سرویس های کنتراتی را برای سایرین انجام می دهند)
Systems analysis ، Systems design  ، Network design  ،  Systems auditing  ( طراحی ، آنالیز و بازرسی سیستم و شبکه ها ) 
IT security planning and management (برنامه ریزی و مدیریت امنیت)
Storage administrator ( نظارت بر نگهداری و طبقه بندی اطلاعات)
Customer-facing application development ( پرتال هایی که مستقیما به مشتری سرویس می دهند و اطلاعات می گیرند ، مثل عَابر بانک و باجه های آنلاین و غیره)
Artificial intelligence (هوش مصنوعی و طراحی گیم ها و غیره) 
Data mining  ( تحلیل و بررسی اطلاعات خام از زوایای مختلف )
Data warehousing  (طبقه بندی ، چینش و نگهداری اطلاعات )
Business intelligence  ( دانش، تخصص ، تکنیکها و تکنولوژی و سیاست هایی که یک بیزینس باید برای تبدیل اطلاعات به سرویس/کالا و نهایتا راضی نگهداشتن مشتری و دریافت سود بیشتر بکار ببرد.)

مشاغلی که دستمزد کمتری خواهند داشت:

Legacy skills  ( در صنعت کامپیوتر، منظور از Legacy یعنی زبان ها و اپلیکشن / پکیج هایی که کهنه  - از رده خارج - شده  اما هنوز هم استفاده می شوند از جمله COBOL, DB2, SQL, JCL, TSO, ISPF, Assembler, CLIST, Focus, Syncsort, DFSort  )

Continuity and recovery ( باز یابی اطلاعات حذف شده  )
Programming  ،  Routine coding   ، Systems testing  ، Support and help desk  ، Operations -- server hosting, telecommunications, operating systems  ( اینها از جمله مشاغلی هستند که  یا توسط خود کامپیوترها بطور اتوماتیک انجام خواهند شد و یا اینکه به کشورهای ارزان کنترات داده می شوند یعنی  out source می شوند)

در روزهای اخیر شاهد انتشار بخشنامه ای از سوی سازمان تنظیم مقرارت مبنی بر محدودیت ارائه اینترنت پرسرعت با ظرفیت بیش از 128 کیلوبیت بر ثانیه بودیم که شاید بزگترین شوک خبری هفته بود و تعجب بسیاری از اهالی فناوری اطلاعات را به همراه داشت در شرایطی که هر روز خبر از ظهور و بروز اتفاقات و تحولات تازه ای در دنیای فناوری اطلاعات هستیم شنیدن چنین خبر های اعجاب آور بسیار نگران کننده است. در این شرایط تنها دلیل و توجیهی که می توان برای چنین تصمیمی ذکر کرد( که البته ذکر آن بر عهده مسئولان سازمان تنظیم مقرارت است ) تنظیم و کنترل پهنای باند مصرفی در کشور است. طبق آمار ارائه شده از سوی مدیر عامل مخابرات با پهنای باند موجود به طور همزمان 10هزار نفر می‌‏توانند به شبکه دسترسی پیدا کنند. و با شرایط موجود استفاده از پهنای باند در کشور با توجه به میزان کاربران مشکلی در برندارد و تعیین محدوده ممنوعه برای دسترسی با ظرفیت 128 کیلوبیت بر ثانیه که دو برابر روش Dial UP  است به هیچ وجه به معنای اینترنت پر سرعت  نخواهد بود و ADSL زمانی مفهوم پیدا خواهد کرد که ظرفیت بیش از 128 کیلوبیت برثانیه یعنی 256 کیلوبیت به بالا باشد.

IDS   یک سیستم محافظتی است که خرابکاریهای در حال وقوع روی شبکه را شناسایی می کند.

روش کار به این صورت است که با استفاده از تشخیص نفوذ که شامل مراحل جمع آوری اطلاعات ، پویش پورتها ، به دست آوری کنترل کامپیوترها و نهایتا هک کردن می باشد ، می تواند نفوذ خرابکاریها را گزارش و کنترل کند.

از قابلیتهای دیگر IDS ،امکان تشخیص ترافیک غیرمتعارف از بیرون به داخل شبکه و اعلام آن به مدیر شبکه و یا بستن ارتباطهای مشکوک و مظنون می باشد.

ابزار IDS قابلیت تشخیص حملات از طرف کاربران داخلی و کاربران خارجی را دارد.بر خلاف نظر عمومی که معتقدند هر نرم افزاری را می توان به جای IDS استفاده کرد، دستگاههای امنیتی زیر نمی توانند به عنوان IDS مورد استفاده قرار گیرند:

1- سیستم هایی که برای ثبت وقابع شبکه مورد استفاده قرار می گیرند مانند : دستگاههایی که برای تشخیص آسیب پذیری در جهت از کار انداختن سرویس و یا حملات مورد استفاده قرار می گیرند.

2-ابزارهای ارزیابی آسیب پذیری که خطاها و یا ضعف در تنظیمات را گزارش می دهند.

3-نرم افـــــزارهای ضدویروس که برای تشخیص انواع کرمها، ویروسها  و به طورکلی نرم افزارهای خطرناک تهیه شده اند.

4- دیواره آتش (Firewall )

5- مکانیزمهای امنیتی مانند SSL ، VPN و Radius  و ... .

چرا دیواره آتش به تنهایی کافی نیست ؟

به دلایل زیر دیواره های آتش نمی توانند امنیت شبکه را به طور کامل تامین کنند :

1.  چون تمام دسترسی ها به اینترنت فقط از طریق دیواره آتش نیست.

2.   تمام تهدیدات خارج از دیواره آتش نیستند.

3. امنیت کمتر در برابر حملاتی که توسط نرم افزارها مختلف به اطلاعات و داده های سازمان می شود ، مانند Active ، Java Applet، Virus Programs.

تکنولوژی IDS

1-     Plain Hand Work

2-     Network Based

3-      Host Based

4-      Honey pot

NIDS (Network Base)

گوش دادن به شبکه و جمع آوری اطلاعات ازطریق کارت شبکه ای که در آن شبکه وجود دارد .

به تمامی ترافیک های موجود گوش داده و در تمام مدت در شبکه مقصد فعال باشد.

HIDS (Host Base)

تعداد زیادی از شرکتها در زمینه تولید این نوع IDS فعالیت می کنند.

روی PC نصب می شود و از CPU و هارد سیستم استفاده می کنند.

دارای اعلان خطر در لحظه می باشد.

جمع آوری اطلاعات در لایه Application

مثال این نوع IDS ، نرم افزارهای مدیریتی می باشند که ثبت وقایع را تولید و کنترل می کنند.

Honey pot

سیستمی می باشد که عملا طوری تنظیم شده است که در معرض حمله قرار بگیرد. اگر یک پویشگری از NIDS ، HIDS و دیواره آتش با موفقیت رد شود متوجه نخواهد شد که گرفتار یک Honey pot شده است. و خرابکاری های خود را روی آن سیستم انجام می دهد و می توان از روشهای این خرابکاریی ها برای امن کردن شبکه استفاده کرد.