دتکتور یونیزاسیون(Ionization)

عملکرد محفظه­ی داخلی در دتکتورهای یونیزه:

چمبر موجود در این دتکتور، آلومینیوم دای کاست شده می­باشد در داخل این محفظه دو عدد پلیت نصب شده است که معمولا از جنس مس است، یکی قطب مثبت و دیگر قطب منفی یک قطعی رادیواکتیو از جنس آمریکوم 241 که حدود 0.9 میکروکوریم می­باشد و تشعشع آن بین 3 تا 5 سانتی­متر در هوا می­باشد وجود دارد. مقدار تشعشع 33300 ذره­ی آلفا در ثانیه، و در فضای داخل چمبره  زوج یون در هر سانتی­متر مکعب و هر الکترون یا حفره بار   کولن می­باشد. هر ذره­ی آلفا تشعشعی دارای 2 نوترون و 2 پروتون است. (هسته­ی هلیوم) در زوج یک الکترون و یک یون بار مثبت و هر ذره­ی آلفا دارای 6mev مگا الکترون ولت انرژی سینیک می­باشد.

ذرات آلفا به فضا پرتاب گشته و در اثر برخورد به ذرات هوا آن­ها را به بارهای مثبت (یون) و منفی تبدیل کرده و ذرات مثب جذب الکترود منفی و ذرات منفی جذب الکترود مثبت گشته و جریان ضعیف حدود 16nA  به وجود می­آورد. در اثر ورود مولکول­های دود، تعادل به هم خورده و جریان تا 10nA کم می­شود. آزمایش بهترین ولتاژ را 300 ولت برای چمبر و بهترین فاصله را 3 سانتی­متر تایید می­کند. اگر فاصله­ کمتر شود ذرات آن­ها به شدت به صفحه ­ی مقابل برخورد می­کند. اگر فاصله زیادتر شود ذرات در میانی راه سردرگم  و ترکیب ذرات مثبت و منفی در همان فاصله انجام می­پذیرد. (Recombine)

دتکتور یونیزه با محفظه­ی دوتایی (Dual Chamber)

همان­طور که می­دانید علت وجود جریان در محفظ­ی دتکتور یونیزه پرتاب ذرات آلفا و یونیزه شدن هوای داخل محفظه­  یونیزه و وجود بارهای مثبت و منفی و جذب آن­ها  به­ وسیله­ الکترودهای منفی و مثبت می­باشد. در هنگامی­که دود وارد محفظه می­شود ذرات دود به یون­ها چسپیده و باردار می­شوند. (محفظه­ی دوم) و به علت سنگینی ملوکول­های موجود (دو قلو) در همان­جا تعدادی از یون­ها مجددا با هم ترکیب شده و در نتیجه جریان بین الکترودها کاهش می­یابد. (از 16nA به زیر 10nA می­رسد.) و مقدمات آلارم به وجود می­آید. در دتکتورهای با چمبر دو تایی یکی از چمبرها به عنوان رفرنس می­باشد و در آن  فقط هوا موجود است و هیچ گونه دود و ماده­ای وارد نمی­شود. این چمبر فقط نشانگر وضعیت رطوبت و فشار هوا می­باشد و در چمبر دیگر وجود دود، رطوبت، فشار هوا و ... وضعیت محیط را مشخص می­کند.

حال مدار الکترونیکی تفاضل یا مقایسه­ی جریان­ها را بر عهده دارد. در این حالت تغییرات رطوبت و فشار هوا و اثر آن از سیستم حذف شده (به علت وجود دو سیستم و دو چمبر) و فقط وجود دود موثر می­باشد. بنابراین این دتکتور در مقابل تغییرات فشار و رطوبت فاقد حساسیت می­باشد.

جهت استفاده از دتکتور یونیزه چند مورد مد نظر است:

1-    دتکتور یونیزه نسبت به ذرات دود با قطر کمتر از میکرون حساسیت دارد.

2-    در صورتی­ نصب دتکتور یونیزه مجاز می­باشد که 0.2 متر بر ثانیه نباشد.

3-    ملکول­ دودهایی که دارای خاصیت ضد یونیزه می­باشند عملکرد این دتکتور را با اختلال مواجه می­نمایند.

4-    این دتکتور نسبت به فشار هوا و رطوبت حساسیت نشان می­دهد.

در دوازدهمین کنفرانس بین­المللی سیستم­های اعلام حریق مطالب جدیدی به شرح زیر ارائه گردیده است:

در تحقیقات نشان داده است که در یک اتاق معروف به اتاق تست چندین دتکتور دودی، نوری و یونیزه در محل­های مختلف نصب و عکس­العمل آن­ها نسبت به حریق­های مختلف بررسی گردیده است. در تمامی موارد امتحان شده دتکتورهای نوری هم­زمان یا سریع­تر از دتکتور یونیزه عمل نموده است.

تنها در حریق با پایه­ی هپتان که معروف به TF6(تست فایر 6) می­باشد دتکتور یونیزه سریع­تر عمل نموده است. حتی در صورتی­که حساسیت دتکتورها زیادتر شوند باز هم نتیجه دال بر عدم عمل­کرد سریع­تر دتکتور یونیزه نسبت به نوری می­باشد.

بر طبق استاندارد UL268 تنها دود چوب و کتان در وسائل خانگی توسط دتکتور یونیزه سریع­تر شناخته می­شوند.

نتیجه: به هیچ عنوان نصب دتکتور یونیزه در مکان­های اداری و ساختمان­های مسکونی توصیه نمی­شود  و امکان عدم عمل­کرد آن در این حریق­ها بسیار زیاد است. سرعت عمل­کرد دتکتور یونیزه بر طبق استاندارد UL268  می­باشد.